سولانا: پروژه‌ای نوآورانه در دنیای ارزهای دیجیتال

سولانا با استفاده از فناوری‌های نوآورانه و الگوریتم‌های پیشرفته، به یکی از بلاکچین‌های پیشرو در دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. با ویژگی‌های برجسته‌ای مانند سرعت بالا، هزینه‌های پایین تراکنش‌ها، مقیاس‌پذیری بالا و پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز،

فهرست مطالب

سولانا: پروژه‌ای نوآورانه در دنیای ارزهای دیجیتال

مقدمه سولانا 

سولانا (Solana) یکی از برجسته ترین پروژه و جزو ده ارز برتر مارکت کریپتو محسوب می شود که با هدف ایجاد یک بلاکچین با سرعت بالا و هزینه‌های تراکنش پایین طراحی شده است. این پروژه در سال ۲۰۱۷ با راه‌اندازی شبکه اصلی خود به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به ویژگی‌های خاص و تکنولوژی پیشرفته‌ای که به کار گرفته است، سولانا در کمترین زمان توانست جایگاه خود را در بازار ارزهای دیجیتال پیدا کند و اعتماد بسیاری از سرمایه‌گذاران، توسعه‌دهندگان و کاربران را به خود جلب کند. در این مقاله، به بررسی جنبه های مختلف پروژه سولانا می‌پردازیم و نگاهی عمیق تر به تاریخچه، فناوری، ویژگی‌ها، کاربردها، مزایا و چالش‌های آن خواهیم داشت.( منبع)  سولانا پروژه‌ای نوآورانه

پروژه سولانا

___________________________________________________________________

تاریخچه و معرفی سولانا

سولانا در سال ۲۰۱۷ توسط آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) شروع به کار کرد. یاکوونکو که تجربه زیادی در زمینه سیستم‌های توزیع‌شده و شبکه‌های کامپیوتری داشت، یانکوونکو با مشاهده مشکلات اتریوم ، با هدف ایجاد یک بلاکچین با کارایی بالا و مقیاس‌پذیری بیشتر، ایده‌ی سولانا را مطرح کرد. پیش از تأسیس سولانا، یاکوونکو به عنوان مهندس نرم‌افزار در موسسات بزرگی مانند کوالکام و دراپ‌باکس مشغول بود. تجربیات او در این شرکت‌ها به وی کمک کرد تا درک عمیقی از فرصت ها و محدودیت‌های سیستم‌های توزیع‌شده پیدا کند. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

تیم سولانا متشکل از متخصصان باتجربه‌ای در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات و بلاکچین است که همگی در یک مسیر تحقق این هدف تلاش می‌کنند. از اعضای کلیدی تیم می‌توان به گرگ فیتزجرالد (Greg Fitzgerald) به عنوان مدیر ارشد فناوری (CTO) و راج گوکال (Raj Gokal) به عنوان مدیر ارشد عملیات (COO) اشاره کرد. تیم سولانا با تمرکز بر نوآوری و بهبود عملکرد مستمر، توانسته‌اند یکی از سریع‌ترین و مقیاس‌پذیرترین بلاکچین‌های جهان را راه اندازی کنند.

اهداف و چشم‌انداز سولانا

یکی از اهداف اصلی سولانا از همان ابتدا، حل مشکل مقیاس‌پذیری بود که بسیاری از بلاکچین‌های اولیه مانند بیت‌کوین و اتریوم با آن مواجه بودند. این بلاکچین‌ها به دلیل محدودیت‌های برنامه نویسی شده، قادر به پردازش تعداد زیادی تراکنش در ثانیه نبودند و همین امر باعث افزایش هزینه‌ها و بیشتر شدن زمان تایید تراکنش های داخل شبکه آن‌ها می‌شد. سولانا با استفاده از فناوری‌ها و الگوریتم‌های پیشرفته و جدید، توانست این محدودیت‌ها را تا حد بسیار زیادی برطرف کند. از این رو راه را برای خلق توکن با کمترین هزینه ممکن فراهم ساخته که می تواند برای عموم افراد جذابیت بالایی داشته باشد، ولی درمقابل با افزایش کلاهبرداری با توجه به هزینه کم در ساخت یک توکن تسط افراد کلاهبردار، قبل از خرید و فروش هر توکن در بستر سولانا، باید دقت و بررسی بیشتری روی آن توکن انجام شود. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

مراحل توسعه و پیشرفت سولانا

  1. راه‌اندازی شبکه آزمایشی سولانا (Testnet): پیش از راه‌اندازی شبکه اصلی، سولانا چندین مرحله شبکه آزمایشی را اجرا کرد تا بتواند قابلیت‌ها و کارایی پرژه خود را تحت شرایط مختلف بررسی کند. این مراحل شامل شبکه‌های آزمایشی با نام‌های Tour de SOL و Pudding بودند که هر کدام با هدف خاصی برای بهبود و تست سیستم راه‌اندازی و اجرا شدند. سولانا پروژه‌ای نوآورانه
  2. راه‌اندازی شبکه اصلی سولانا (Mainnet Beta): در مارس ۲۰۲۰، سولانا به طور رسمی شبکه اصلی خود را با نام Mainnet Beta راه‌اندازی کرد. این راه‌اندازی با استقبال زیادی از سوی جامعه فعالین رمزارزها و توسعه‌دهندگان مواجه شد. شبکه اصلی سولانا با قابلیت پردازش بیش از ۵۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه و هزینه‌های بسیار پایین، توانست توجه زیادی را مجذوب خود کند.
  3. جذب سرمایه و همکاری‌های سولانا: سولانا توانست در مراحل مختلف جذب سرمایه، حمایت‌های مالی زیادی از سرمایه‌گذاران بزرگ و شرکت‌های معتبر دریافت کند. از جمله بزرگترین و مهم‌ترین مراحل جذب سرمایه می‌توان به جذب ۲۰ میلیون دلار از Multicoin Capital و جذب ۳۱۴ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ از شرکت‌های سرمایه‌گذاری معروفی مانند Andreessen Horowitz و Polychain Capital اشاره کرد.
  4. توسعه اکوسیستم سولانا: از زمان راه‌اندازی شبکه اصلی، سولانا با سرعت زیاد در حال گسترش اکوسیستم خود بوده. پروژه‌های مختلفی در حوزه‌های دیفای، NFT، بازی‌های بلاکچینی و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) بر روی پلتفرم سولانا راه‌اندازی شده‌اند. برخی از این پروژه‌ها مانند Serum، Raydium و Metaplex به سرعت به محبوبیت و استفاده زیادی دست یافتند و نقش مهمی در جذب کاربران و توسعه‌دهندگان به اکوسیستم پرقدرت سولانا داشتند.
  5. جذب توسعه‌دهندگان و جامعه کاربران سولانا: سولانا با برگزاری رویدادها، هکاتون‌ها و مسابقات برنامه‌نویسی، توانسته است جامعه‌ای فعال و پرانرژی از توسعه‌دهندگان و کاربران را مجذوب خود کند. این فعالیت‌ها باعث شده تا توسعه‌دهندگان بیشتری به ایجاد و توسعه اپلیکیشن‌ها و پروژه های، خود بر روی بلاکچین سولانا ترغیب شوند. (منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه

سولانا از زمان تأسیس تا به امروز، با تمرکز بر نوآوری و بهبود مستمر، توانسته است یکی از سردرمداران و کارآمدترین بلاکچین‌های دنیا را ایجاد کند. با وجود چالش‌ها و رقیبهای موجود، این پروژه به واسطه تیم قوی و تکنولوژی‌های پیشرفته‌اش، همچنان به مسیر رشد و پیشرفت ادامه می‌دهد و آینده روشنی برای سولانا متصور هستیم.(منبع)

 سولانا پروژه‌ای نوآورانه

هر آنچه باید از بیتکوین بدانید

___________________________________________________________________

فناوری پشت سولانا سولانا پروژه‌ای نوآورانه

سولانا از ترکیبی از فناوری‌های جدید و الگوریتم‌های پیشرفته برای افزایش عملکرد و مقیاس‌پذیری شبکه بلاکچین خود استفاده می‌کند. در این بخش به بررسی برخی از مهم‌ترین تکونولوژی های استفاده شده در سولانا می‌پردازیم.(منبع)

Proof of History (PoH)

یکی از ویژگی‌های برجسته سولانا استفاده از الگوریتم اجماع “Proof of History” یا PoH است. این الگوریتم توسط آناتولی یاکوونکو، طراحی شده است و نقش کلیدی در افزایش سرعت و کارایی شبکه دارد.

Proof of History (PoH) در سولانا با ایجاد یک توالی زمانی قابل اثبات برای تراکنش‌ها، زمان‌بندی دقیق را برای هر تراکنش فراهم می‌کند. این کار باعث افزایش کارایی شبکه و کاهش زمان تأیید تراکنش‌ها می‌شود. در واقع، PoH یک مرجع زمانی مشترک برای همه نودها فراهم می‌کند که به آن‌ها اجازه می‌دهد به صورت همزمان و بدون نیاز به هماهنگی مستمر، تراکنش‌ها را پردازش کنند. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Tower BFT در سولانا

Tower BFT یک نسخه بهینه‌شده از الگوریتم اجماع تحمل خطای بیزانس (BFT) است که با استفاده از Proof of History بهبود یافته است. این الگوریتم تضمین می‌کند که نودهای شبکه بتوانند به توافق برسند حتی اگر برخی از نودها به درستی عمل نکنند یا دچار خطا شوند. Tower BFT از PoH به عنوان یک مرجع زمانی استفاده می‌کند که این کار باعث کاهش وابستگی به ارتباطات زیاد بین نودها و افزایش سرعت توافق می‌شود. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Gulf Stream در سولانا

پروتکل Gulf Stream مسئول انتقال تراکنش‌ها به ولیدیتورها یا اعتبارسنج‌ها قبل از اتمام بلاک‌های قبلی است. این کار باعث افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها و کمتر شدن زمان تأیید آن‌ها می‌شود. Gulf Stream با کاهش فشار بر ممپول (مکانی که تراکنش‌های در انتظار تایید قرار می‌گیرند) و ارسال تراکنش‌ها به نودهای اعتبارسنج به صورت پیش‌دستانه، کارایی شبکه را بهبود می‌دهد.

Sealevel در سولانا سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Sealevel یک موتور پردازش تراکنش موازی است که میتواند به پردازش همزمان هزاران قرارداد هوشمند است. این فناوری به سولانا اجازه می‌دهد تا به مقیاس‌پذیری بالایی دست یابد و بتواند تعداد بیشتری از تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند را به صورت موازی در کنار هم و بدون کاهش سرعت پردازش کند. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Turbine در سولانا

پروتکل Turbine یک پروتکل انتشار بلوک است که با تقسیم بلوک‌ها به بسته‌های کوچک‌تر، باعث افزایش سرعت انتقال اطلاعات در شبکه می‌شود. این پروتکل به طور موثری ترافیک شبکه را مدیریت و سازمان دهی می‌کند و اطمینان می‌دهد که اطلاعات به سرعت و کارایی بین نودها انتقال می یابد. Turbine با کاهش اندازه بسته‌های داده و استفاده از روش‌های بهینه‌سازی انتقال، عملکرد شبکه را بهبود می‌بخشد. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Cloudbreak در سولانا سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Cloudbreak یک پایگاه داده مقیاس‌پذیر است که برای افزایش کارایی و سرعت قابل دسترس به داده‌ها در شبکه سولانا طراحی شده است. این سیستم با توزیع داده‌ها به صورت موازی بین نودها، اطمینان می دهد که اطلاعات به سرعت و به صورت کارآمد در دسترس هستند. Cloudbreak با استفاده از ساختارهای داده پیشرفته و تکنیک‌های توزیع داده، کارایی شبکه را بهبود می‌دهد و به سولانا کمک می‌کند تا با افزایش حجم تراکنش‌ها و داده‌ها مقابله کند.

Pipeline در سولانا

Pipeline یک واحد پردازش تراکنش است که به منظور افزایش کارایی پردازش تراکنش‌ها در سولانا طراحی شده است. این واحد پردازش با تقسیم فرآیند پردازش تراکنش به چندین مرحله و انجام همزمان آن‌ها، سرعت پردازش تراکنش‌ها را افزایش می‌دهد. Pipeline با استفاده از تکنیک‌های پردازش موازی و خش کردن وظایف، اطمینان حاصل می‌کند که تراکنش‌ها به سرعت و بهبود در کارایی، پردازش می‌شوند.(منبع)

 سولانا پروژه‌ای نوآورانه

هر آنچه باید از  اتریوم بدانید

___________________________________________________________________

ویژگی‌های کلیدی سولانا سولانا پروژه‌ای نوآورانه

سرعت بالای سولانا

یکی از ویژگی‌های برجسته سولانا توانایی پردازش بیش از ۵۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه است. این سرعت بالا با استفاده از الگوریتم Proof of History (PoH) و سایر فناوری‌های پیشرفته که در طراحی شبکه سولانا به کار رفته‌اند، امکان‌پذیر شده است. PoH با ایجاد یک مرجع زمانی مشترک، اجازه می‌دهد تا نودها بتوانند تراکنش‌ها را به صورت همزمان و بدون نیاز به هماهنگی مداوم پردازش کنند، که این امر به افزایش قابل توجه سرعت شبکه منجر شده است.(منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه

هزینه‌های پایین سولانا

هزینه هر تراکنش در شبکه سولانا خیلی پایین است، که این مضوع جذابیت بیشتری برای کاربران و توسعه‌دهندگان دارد. میانگین هزینه هر تراکنش در سولانا کمتر از یک سنت ۰٫۰۱$ است. این هزینه‌های پایین تراکنش‌ها به دلیل بهینه‌سازی‌های مختلف در ساختار شبکه و استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته‌ای مانند Gulf Stream برای انتقال تراکنش‌ها به اعتبارسنج‌ها قبل از پایان بلاک‌های قبلی، امکان‌پذیر شده است. سولانا پروژه‌ای نوآورانه سولانا پروژه‌ای نوآورانه

مقیاس‌پذیری سولانا

شبکه سولانا به گونه‌ای طراحی شده که با زیاد شدن تعداد کاربران و تراکنش‌ها، عملکرد آن کمتر نمی شود. این مقیاس‌پذیری بالا به واسطه فناوری‌هایی مانند Sealevel، یک موتور پردازش تراکنش موازی که قادر به پردازش همزمان هزاران قرارداد هوشمند است، امکان‌پذیر شده است. به همین دلیل، سولانا می‌تواند در مقیاس بزرگ‌تری از اپلیکیشن‌ها و خدمات را پشتیبانی کند و همچنان عملکرد بهینه‌ای را ارائه دهد. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

پشتیبانی از قراردادهای هوشمند سولانا

سولانا از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و به توسعه‌دهندگان این دسترسی را می‌دهد تا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) را بر روی این پلتفرم ایجاد و عملی کنند. این قابلیت به سولانا اجازه می‌دهد تا در حوزه‌های مختلف از جمله دیفای، NFTها، و بازی‌های بلاکچینی کاربرد داشته باشد. فناوری Sealevel در سولانا این امکان را فراهم می‌کند که قراردادهای هوشمند به صورت موازی اجرا شوند، که این امر به افزایش کارایی و سرعت اجرای آن‌ها منجر می‌شود.(منبع)

کاربردها و پروژه‌های مبتنی بر سولانا

سولانا میزبان پروژه‌های متعددی در حوزه‌های مختلف از جمله دیفای (DeFi)، NFTها، بازی‌های بلاکچینی و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. برخی از پروژه‌های برجسته و مهم مبتنی بر سولانا عبارتند از: سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Serum

Serum یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) با سرعت بالا و هزینه‌های پایین است که از بستر سولانا برای اجرای تراکنش‌ها استفاده می‌کند. Serum با استفاده از سرعت بالای شبکه سولانا و هزینه‌های کم تراکنش‌ها، توانسته است تجربه کاربری بهتری را در مقایسه با بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز دیگر ارائه دهد. این صرافی امکاناتی مانند سفارش‌گذاری پیشرفته و تعامل با پروتکل‌های دیفای دیگر را ایجاد می‌کند.( منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Raydium

Raydium یک پروتکل تأمین نقدینگی برای بازارهای مالی غیرمتمرکز است که امکان تبادل سریع و کارآمد دارایی‌ها را فراهم می‌کند. این پروتکل از بستر شبکه سولانا برای پردازش تراکنش‌ها استفاده می‌کند و با استفاده از قابلیت‌های منحصر به فرد سولانا، تجربه کاربری بهتری را برای کاربران خود فراهم می‌کند. Raydium امکان اتصال به دیگر پروتکل‌های دیفای و استفاده از نقدینگی آن‌ها را نیز فراهم می‌کند.(منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه

Metaplex

Metaplex یک پلتفرم برای ایجاد و مدیریت NFTها است که هنرمندان و سازندگان محتوا را میتوانند تا آثار دیجیتال خود را به صورت توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) عرضه کنند. این پلتفرم از سرعت بالا و هزینه‌های پایین شبکه سولانا بهره می‌برد تا فرآیند ایجاد و انتقال NFTها را بهینه کند. Metaplex امکاناتی مانند ایجاد بازارهای NFT، مدیریت محتوا و تعامل با دیگر کاربران را نیز فراهم می‌کند.(منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه

 سولانا پروژه‌ای نوآورانه

دیفای به زبان ساده

___________________________________________________________________

مزایا و چالش‌های سولانا

مزایا سولانا:

  1. سرعت بالا و هزینه‌های پایین تراکنش‌های سولانا:  سولانا پروژه‌ای نوآورانه
    • سولانا به دلیل استفاده از الگوریتم Proof of History و سایر فناوری‌های پیشرفته، می تواند بیش از ۵۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه پردازش کند. این سرعت بالا به همراه هزینه‌های پایین تراکنش (کمتر از یک سنت در هر تراکنش)، سولانا را به یک گزینه جذاب برای کاربران و توسعه‌دهندگان تبدیل کرده است (منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه
  2. پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در سولانا:
    • سولانا از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و به توسعه‌دهندگان دسترسی می‌دهد تا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) را بر روی این پلتفرم ایجاد و اجرا کنند. این ویژگی، سولانا را به یک پلتفرم مناسب برای توسعه اپلیکیشن‌های دیفای، NFTها و بازی‌های بلاکچینی تبدیل کرده است.(منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه
  3. جامعه فعال و پشتیبانی قوی از سوی توسعه‌دهندگان سولانا:
    • سولانا دارای جامعه‌ای فعال و پرانرژی از توسعه‌دهندگان و کاربران است. این جامعه به طور مداوم به بهبود و توسعه پلتفرم کمک می‌کند و از طریق رویدادها، هکاتون‌ها و مسابقات برنامه‌نویسی، به جذب توسعه‌دهندگان جدید و ایجاد اپلیکیشن‌های جدید کمک می‌کند. (منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه
  4. مقیاس‌پذیری بالای سولانا:
    • شبکه سولانا به گونه‌ای طراحی شده که با افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها، عملکرد آن کمتر نمی شود. فناوری‌هایی مانند Sealevel و Gulf Stream به سولانا امکان می‌دهند تا تعداد زیادی از تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند را به صورت همزمان پردازش کند.(منبع) سولانا پروژه‌ای نوآورانه

چالش‌های سولانا:

  1. رقابت شدید با دیگر بلاکچین‌های معتبر:
    • سولانا با رقابت شدیدی از سوی بلاکچین‌های معتبر دیگری مانند اتریوم و بایننس اسمارت چین مواجه است. این رقابت به خصوص در حوزه‌های دیفای و NFTها بسیار جدی است، جایی که اتریوم همچنان بیشترین سهم بازار را دارد.
  2. نیاز به حفظ امنیت و جلوگیری از حملات سایبری در سولانا:
    • مانند هر شبکه بلاکچینی دیگر، سولانا نیز باید با تهدیدات امنیتی و حملات سایبری مقابله کند. حفظ امنیت شبکه و جلوگیری از حملات می‌تواند چالش بزرگی باشد که نیازمند توجه و منابع مستمر است. سولانا پروژه‌ای نوآورانه
  3. نیاز به جذب توسعه‌دهندگان بیشتر برای سولانا:
    • گسترش اکوسیستم و ایجاد اپلیکیشن‌های بیشتر بر روی پلتفرم سولانا نیازمند جذب توسعه‌دهندگان بیشتری است. با وجود تلاش‌های زیادی که تاکنون انجام شده، سولانا همچنان نیازمند جذب و نگهداری توسعه‌دهندگان جدید است تا بتواند به رشد و پیشرفت ادامه دهد. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

___________________________________________________________________

نتیجه‌گیری

سولانا با استفاده از فناوری‌های نوآورانه و الگوریتم‌های پیشرفته، به یکی از بلاکچین‌های پیشرو در دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. با ویژگی‌های برجسته‌ای مانند سرعت بالا، هزینه‌های پایین تراکنش‌ها، مقیاس‌پذیری بالا و پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، سولانا توانسته است توجه بسیاری از کاربران و توسعه‌دهندگان را به خود جلب کند.

این پروژه با راه‌اندازی شبکه اصلی در سال ۲۰۲۰ و استفاده از الگوریتم Proof of History، توانسته است چالش‌های مربوط به مقیاس‌پذیری و کارایی را حل کند و تجربه کاربری بهتری را ارائه دهد. علاوه بر این، جامعه فعال و پشتیبانی قوی از سوی توسعه‌دهندگان، باعث رشد و گسترش سریع اکوسیستم سولانا شده است. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

با این حال، سولانا با چالش‌هایی همچون رقابت شدید با بلاکچین‌های معتبر دیگری مانند اتریوم و بایننس اسمارت چین، نیاز به حفظ امنیت و جذب توسعه‌دهندگان بیشتر مواجه است. با وجود این چالش‌ها، آینده سولانا بسیار روشن به نظر می‌رسد و این پروژه می‌تواند نقش مهمی در شکل‌دهی به آینده بلاکچین‌ها و ارزهای دیجیتال ایفا کند. سولانا پروژه‌ای نوآورانه

___________________________________________________________________

منابع

  1. سایت رسمی سولانا
  2. گزارشات تحلیلی کوین‌مارکت‌کپ
  3. وایت‌پیپر سولانا
  4. CoinDesk: Introduction to Solana
  5. Binance Academy: What is Solana
  6. Serum: A New Protocol for DeFi
  7. Raydium: Next-level liquidity
  8. Metaplex: NFT Platform

___________________________________________________________________

برای دیدن مقالات بیشتر کلیک کنید

میتوانید این مقاله را با بقیه به اشتراک بگذارید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

جدیدترین مقالات

پیمایش به بالا